Rick de Haas
'Ik heb altijd contact met de schrijvers met wie ik werk. Het is goed om elkaar te ontmoeten, te praten, van elkaar te weten hoe je nadenkt over dingen.'
Met inmiddels meer dan 150 boeken met illustraties van Rick de Haas, bestaat er een grote kans dat je al eens een kinderboek van hem in je handen hebt gehad. Je zou zijn illustraties kunnen kennen van de populaire kinderboekenserie Mees Kees van Mirjam Oldenhave, waar inmiddels 11 boeken van zijn verschenen. Met Mirjam Oldenhave maakt hij ook twee fijne (voor)leesboeken over Boutje. Maar je zou hem ook kunnen kennen van de avontuurlijke en grappige boeken over De Gorgels, waarbij hij samenwerkte met cabaretier en dus kinderboekenschrijver Jochem Myjer. En anders ken je hem vast van meer historische boeken die hij illustreerde waar Martine Letterie de schrijver van was, zoals Kinderen met een ster (2016). Maar hij maakte ook eigen prentenboeken, waaronder het prachtige Midwinternacht (2023) en de boeken over Elmo. Iets wat niet iedereen van hem weet, is dat hij ook decors maakt voor voorstellingen.
Zijn werk valt voornamelijk op vanwege zijn frisse en warme levendige kleurgebruik, naast de beweging die zijn personages lijken te hebben. Door een bepaalde houding die hij aanbrengt in de figuren waarbij het spelen met lijnen zichtbaar is, lijken ze haast te bewegen. Maar ook de aandacht die hij stopt in het non-verbale, zoals gezichtsuitdrukkingen, de neuzen en handgebaren maken het werk opvallend rijk. Soms lijken zijn illustraties wel op kleine films door de beweging en de aandacht voor details en expressie. Dat maakt zijn werk meer dan uniek.
Rick de Haas heet eigenlijk Hindrik de Haas, naar zijn opa uit Groningen. Hij woont en werkt in Tilburg. Eigenlijk had tuinman of timmerman hem ook wel wat geleken, maar hij is dus uiteindelijk illustrator geworden. Rick heeft een aantal favoriete kinderboeken, namelijk de trilogie Het Gouden Kompas van Philip Pullman en de boeken over De kleine Nicolaas van Jean-Jacques Sempé en René Goscinny. Rick de Haas vindt het werk van Sempé geweldig, net als het werk van Ralph Steadman.
Na de middelbare school volgde Rick de kunstacademie in Den Bosch. Daar leerde hij het vak, onder andere van Margriet Heymans. Zij was voor veel mensen in de illustratiewereld een bekende naam. Tijdens deze opleiding, waar hij ‘illustratief’ volgde, heeft hij zijn eigen stijl goed kunnen ontwikkelen en veel geleerd. Margriet Heymans zag zijn talent, want op een dag gaf zij hem een papiertje waar een telefoonnummer en een naam op stond, met de mededeling: ‘bel dat nummer maar eens’. En dat is het begin geweest van zijn carrière, want dat nummer bleek van uitgeverij Lemniscaat te zijn die uiteindelijk zijn eindexamenwerkstuk heeft uitgegeven. Dit allereerste eigen prentenboek heette Gat in de zandbak (1987). Daarna is het balletje gaan rollen en is hij via allerlei bochten uitgekomen bij uitgeverij Leopold en uitgeverij Ploegsma. Bij uitgeverij Leopold leverde dat samenwerkingen op met Martine Letterie en Jochem Myjer en bij uitgeverij Ploegsma met Mirjam Oldenhave. Die twee uitgeverijen zijn zijn basis. Rick geeft aan: ‘Ik ben dus recht van de academie af aan het illustreren geslagen.’
​Het liefst werkt Rick met aquarelpapier en wel met Fabriano 50% cotton. Hij schetst eerst met potlood en maakt dan een lijntekening met Oost-Indische inkt en een kroontjespen, waarbij hij de inkt met veel water aanlengt. Daarna gaat hij inkleuren met voornamelijk aquarelverf, aangevuld met kleurpotlood, een heel klein beetje stift, acrylverf en wat collagetechnieken. Het fijnste vindt hij het verzinnen van landschappen en horizonten, zo ver en zo weids mogelijk.
​
​De inspiratie haalt hij voornamelijk uit gebeurtenissen om hem heen en de schrijver met wie hij samenwerkt. ‘Ik heb altijd contact met de schrijvers met wie ik werk. Het is goed om elkaar te ontmoeten, te praten, van elkaar te weten hoe je nadenkt over dingen. Als ik duidelijk wil maken wat ik zie in mijn hoofd is mijn referentiekader vaak avonturenfilms (bijvoorbeeld Indiana Jones ) en stripverhalen (onder andere Asterix en Lucky Luke). Dat werkt niet bij iedereen maar uitzonderlijk goed bij Mirjam Oldenhave, omdat zij een beetje datzelfde referentiekader heeft. Als zij bijvoorbeeld iets uit wil leggen en ze zegt, “ te mager , heb je ooit!” dan weet ik meteen waar het over gaat (Asterix en het 1e legioen, blz. 20).
Midwinternacht (2023) is een eigen boek dat veel betekent voor Rick. Het is het meest persoonlijke boek dat hij ooit heeft gemaakt. ‘Het einde is mij het allerliefste, de drie laatste pagina’s. Ik denk dat ik zeker betere tekeningen heb gemaakt dan deze drie pagina’s, maar het gaat me om de gebeurtenis, de ontknoping’. Het meest bijzondere boek voor Rick is Kinderen met een ster(2016) dat hij samen maakte met Martine Letterie, uitgegeven bij Leopold. Dit boek gaat over jonge kinderen die in de oorlogsjaren 1940-1945 in het doorvoerkamp Westerbork terechtkwamen. Rick is samen met Martine naar het herinneringscentrum in Westerbork gegaan. Ze kenden het allebei al wel van eerdere bezoeken, maar nu ze er samen waren om verhalen van kinderen een gezicht te geven, kwam het compleet nieuw binnen: ‘een klap in mijn nek.’ En daarbij liet Rick van alle soldaten in dit boek alleen de rug zien, zodat ze geen personen zouden worden.
Over zijn eigen handschrift is het een en ander gezegd, maar over zijn boeken nog te weinig. Allereerst Midwinternacht. Een boek waar Rick heel trots op is. Midwinternacht is ‘een hartverwarmend, krachtig voorleesverhaal. Het is een toegankelijk verhaal voor jonge kinderen door de korte zinnen en de vele illustraties. De afwisseling tussen het huis van oma met haar spookjes en de zoon van oma en zijn gezin die een omweg rijden, is zowel in tekst als beeld erg mooi; oranje, gele kleuren tegenover donkerblauw en donkergroene kleuren. Er valt ontzettend veel te zien op de illustraties; je kijkt je ogen uit. Eigenlijk zijn het verhaal en de illustraties samen één groot verhaal. De spookjes die de kerstfiguren aanzien voor de familie van oma zijn heel geestig. Vooral omdat oma de foto's van haar familie net had vervangen door beeldjes.
De avontuurlijke boeken over Boutje zijn ook heerlijke voorleesverhalen. Het meest recente boek is Boutje en het onderwaterpretpark (2025), een vervolg op Boutje en de rommelberg dat in 2021 verscheen, allebei bij uitgeverij Ploegsma. Het bijzondere aan Boutje is dat dit eerste boek ontstaan is naar aanleiding van een ander boek en wel een bouwpakketje in Mees Kees: Hoppa! De kleurrijke, speelse, haast cartoonachtige illustraties in deze boeken versterken de sfeer en ook de fantasie in dit verhaal. Er valt veel te zien, onder andere de leuke extra kleine illustraties in de kantlijn van de uitvindingen van Boutje. De personages lijken constant in beweging, zijn sprekend en typerend waardoor ze herkenbaar en toegankelijk zijn voor jonge kinderen. De zachte zowel frisse als warme kleuren en de leuke details maken het vervolgens helemaal af. Daar hadden er best nóg meer van in mogen staan.
In het al eerder genoemde ‘Kinderen met een ster’ vind je bij elk verhaal een paar kleine illustraties of een grote illustratie. De kleuren zijn zacht, soms donker en daardoor zeer passend bij de setting van het bewuste verhaal. Heel indrukwekkend, vooral omdat de tekeningen in het gehele boek toch iets van rust uitstralen. Je kunt zien dat schrijver en illustrator in dit boek écht samen hebben gewerkt.
En dan tot slot nog iets over De Gorgels, wie kent ze niet. Daar zijn inmiddels vier leesboeken, een prentenboek, een doeboek en veel ander materiaal van verschenen. Deze boeken maakte Rick samen met Jochem Myjer. De vele kleine én paginagrote illustraties van Rick maken alle Gorgelboeken tot een feestje. Kijk alleen maar de expressie in de ogen van de Grogels of naar de kleine details die te zien zijn om het onderscheid tussen type Gorgels aan te geven. Ook in deze boeken zit weer veel beweging, waarbij humor en spanning door kleurgebruik extra opvallen. Je kunt eigenlijk niet anders dan beamen dat het succes van De Gorgels mede te danken is aan het knappe illustratiewerk van Rick de Haas.
Op het moment is Rick bezig met het maken van decors voor een theaterstuk in theater De Liefde in Haarlem. Dat vindt hij heel fijn, zo groot. In de toekomst zou Rick nog wel graag een eigen prentenboek willen maken, in navolging van Midwinternacht. Grote kans dat dat gaat gebeuren, want het staat al in de stijgers. ​